لە بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی كەشوهەوادا هەرێمی كوردستان ٧ هەنگاوی گرنگی هەڵگرتووە

هەرێمی كوردستان خۆی لەگەڵ گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا دەگونجێنێت و لە دوو ساڵی ڕابردووشدا، بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و ڕێككەوتننامەی ژینگەیی پاریس، لەڕووی پابەندییەكانەوە پێش عێراق كەوتووەتەوە.
عەبدولرەحمان سدیق، سەرۆکی دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێمی کوردستان، بە فەرمانگەی میدیا و زانیاری راگەیاند: “لە ١٥ـی ئۆكتۆبەری ٢٠٢١، ئێمە و عێراق پێكەوە، بەڵگەنامەی پشكداریی نیشتمانیمان پێشكەشی ڕێككەوتننامەی پاریس بۆ ژینگە كردووە؛ گوتوومانە لە ساڵی «٢٠٢١ تاكوو ٢٠٣٠» دەتوانین پابەندی ئەو خاڵانە لە بواری كەمكردنەوەی گازە گەرمكەرەكان و خۆگونجاندنی ژینگەیی بین. لە ٢٠٢١ەوە كارەكان دەستیان پێ كردووە و ئەم دوو ساڵە هەڵسەنگاندنی بۆ كراوە؛ نەتەوە یەكگرتووەكان و وەزارەتی ژینگەی عێراق و دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێم دەبینن، هەرێمی كوردستان لە پابەندبوون بە گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا بەوەی لە نێو بەڵگەنامەی پشكدارییە نیشتمانییەكاندا هاتووە، لە چەند خاڵێكدا پێش عێراق کەوتووە و خاڵەكانی جێبەجێ كردوون.”

حەوت خاڵی گرنگی هەرێمی كوردستان لە بەرەنگاریی گۆڕانی كەشوهەوادا
عەبدولڕەحمان سدیق، گرنگترین هەنگاوەكانی بەرەنگاریی گۆڕانی كەشوهەوای لە هەرێمی كوردستان خستەڕوو و گوتی: “لە بواری كارەبادا بەرهەمهێنانی كارەبامان بە دوو ڕێگەیە، ٨٠%ی ئەو كارەبایەی بەرهەمی دەهێنین بە گازی شلە و وازمان لە نەوتی ڕەش هێناوە، هەروەها كارەبا لە سێ ناوچەی هەرێمی كوردستان لە ڕێگەی غازی هاوەڵەوە بەرهەم دەهێنین. كاتێك نەوت دەردەهێنین، غازێك دەردەچێت و دەسووتێت، لە عێراقدا تا ئێستا بەفیڕۆ دەڕوات، بەڵام لە هەرێمی كوردستان توانیومانە بۆ وزە بیگۆڕین و كارەبای لێ بەرهەم بهێنین.”
سەرۆکی دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگەی هەرێمی کوردستان راشیگەیاند: “لە بواری كارگەی خشتدا، بەرهەمهێنان لە بەكارهێنانی نەوتی ڕەشەوە بۆ غازی شل گۆڕاوە، لە هەمان كاتدا پاشەڕۆ و پاشماوەی فڕێدراو لە هەندێك كارگەی چیمەنتۆ دەسووتێنرێن و وزەی لێ پەیدا دەكرێت لە بری فڕێدانیان، هەروەها كارگەكانی ئاسن لە بری نەوتی ڕەش ڕوویان كردووەتە گازوایل.”
عەبدولڕەحمان سدیق دەشڵێت: “لە بواری ڕووبەری سەوزایی، لەو ڕاپۆرتەدا كە پێشكەشی ڕێككەوتننامەی پاریس كراوە، عێراق دانی بەوەدا ناوە، كە هەرێمی كوردستان شتێكی داهێناوە، ئەویش ئەوەیە هەموو پرۆژەیەك دەبێت ٢٥%ی پرۆژەكەی بكاتە سەوزایی، خۆ ئەگەر بەر لەو یاسایە پرۆژەكە جێبەجێ كرابێت، دەبێت لە شوێنێكی دیكەی پارێزگاكە سەوزاییەكە بكات (پرۆژەی لەبری سەوز).”
بەگوتەی سەرۆکی دەستەی چاککردن و پاراستنی ژینگەی هەرێمی کوردستان، لە خاڵێكی تردا ئەو سیتی و شارانەی دروست كراون، هەمووی پێی دەگوترێت «شاری گەشەپێدانی بەردەوام»، ئاوەڕۆكانیان دووبارە چارەسەر دەكەن و كارەباكەیان وزەی سۆلالیی زیاتری تێدا بەكار دێنن. هەروەها ئێستا هەموو ئاوەڕۆی هەولێر دووبارە بەكار دەهێنرێتەوە و چاك دەكرێتەوە، دەكرێت بە ئاوێك شیاو بێت بۆ كشتوكاڵ؛ ئەم خاڵانە پێشكەوتنەكانی هەرێمی كوردستانن و لە ناو ڕێككەوتننامەكەدا نووسراوە.

هەرێمی كوردستان و عێراق دەتوانن لە سندوقی نێودەوڵەتیی ژینگە سوودمەند بن
بەپێی گوتەی ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان، ٨٠%ی هۆكاری گۆڕانی كەشوهەوا لە ئەستۆی وڵاتانی كۆمەڵەی بیست (G20)ـە، كە وڵاتانی پێشكەوتووی پیشەسازین. عێراق لە وڵاتانی زیانمەندە وەكوو پێنجەمین وڵاتی زیانمەندی جیهان، كە پێویستییان بە قەرەبووە. وڵاتانی ژینگەپیسكەر دەبێت پارە بخەنە (GEF) كە سندووقی ژینگەی جیهانییە، عێراقیش بە هەرێمی كوردستانەوە دەتوانن باس لە زیانەكانیان بكەن، بۆ ئەوەی پارەیان لەو سندووقە بۆ دەربكرێت.”

هەرێمی كوردستان بەشداریی كۆنفرانسی ژینگە لە ئیمارات دەكات
عەبدولڕەحمان سدیق ڕایگەیاند: “بەشداریی ئەمجارەی هەرێمی كوردستان لە كۆنفرانسی جیهانیی ژینگە لە ئیمارات، بەشدارییەكی كاراترە لە كۆنفرانسەكانی پێشووتر، كە لە شوێنی تر گرێدران، ئەو گفتوگۆیانەی لە بارەی ژینگەوە لەگەڵ وڵاتان دەیكەین، كار و ڕاهێنانیان لەسەر كراوە. بەشدارانی كۆنفرانسەكە سیاسەتكار و كەسانی فەرمی و وەزارەت و دەستەكان و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و كەسانی كاریگەری جیهانیین. ئەمەش بۆ دوو هەنگاو: كەمكردنەوەی ئەو گازانەی بوونەتە هۆی گەرمكردنی گۆی زەوی و خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا.”

وڵاتان بەشداری لە سەوزكردنی هەرێمی كوردستاندا دەكەن
سەرۆکی دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگە راشیگەیاند:”زیادكردنی ڕووبەری سەوزایی یەكێكی دیكەیە لە ئەركی سەرشانی وڵاتانی پیشەسازی، هەروەها پێویستە گازە گەرمكەرەكانی خۆیان كەم بكەنەوە. زۆریان لە وڵاتی خۆیان ڕووبەری سەوزاییان هەیە و دەشبێت پابەندی چاندنی سەوزایی زیاتر بن وەكوو مەرجێك لە پاراستنی ژینگەی جیهانی، كەواتە چۆن زیادی بكەن؟ ئێمە پەیوەندیمان بەو وڵاتانەوە كردووە بێن لە كوردستان قەرەبووی ڕووبەری سەوزایی بكەنەوە و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتییش سوودی بۆ ئەوان دەبێت و هەرێمی كوردستانیش لە ڕووی ژینگەییەوە سوودی لێ دەبینێت. بۆیە چەند پرۆژەیەك هەن، بە بەشداریی چەند لایەنێكی نێودەوڵەتی، بۆ ئەوەی ڕووبەری سەوزایی لە چەند ناوچەیەكی هەرێمی كوردستان زیاد بكەن.”

كابینەی نۆیەم كابینەی پاراستنی سەرمایەی ژینگەییە
لەبارەی ڕوانگەی كابینەی نۆیەم بۆ پرسی ژینگە عەبدولڕەحمان سدیق، گوتی: “لە كارنامەی كابینەی نۆیەمدا، لە بەشی خزمەتگوزارییەكاندا، بایەخێكی زۆر بە بواری ژینگە دراوە. دەڵێت: «ژینگەی كوردستان گەورەترین سەرمایەی هەرێمە». لەبەر ئەوە دەبینین لە هەرێمی كوردستان لیژنەی باڵای بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی كەشوهەوامان هەیە، بە سەرۆكایەتیی دەستەی ژینگە و هەموو وەزارەتەكانی هەرێم، لیژنەی تەكنیكی و هونەری هەن كە شارەزان لەو بوارەدا؛ خۆشبەختانە مانگی ڕابردوو سەرۆكایەتیی دیوان لە ئەنجوومەنی وەزیران، تیمێكی تایبەت بە گۆڕانی كەشوهەوای دامەزراند، كە وەزیرەكانی پەیوەست بە گۆڕانی كەشوهەوا و دەستەی ژینگە تێیدا ئەندامن، تیمێك لە ئەنجوومەنی وەزیرانیش تێیدا ئەندامە و بەردەوام كار بۆ ئەو ئامانجە دەكرێت كە هەرێمی كوردستان بچێتە ناو قۆناغی تەواوەتیی پاراستن و پێشكەوتنی ژینگەییەوە.”

كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان ژینگەی وەكوو پرسێكی ستراتیجی و گرنگی هەرێمی كوردستان هەژمار كردووە و لەڕووی هۆشیاری و پەروەردەیی و یاسایی، بەردەوام كار بۆ پاراستنی ژینگەی هەرێمی كوردستان و گەشەپێدانی دەكات. ئەمە جگە لە بەشدارییە نێودەوڵەتییەكانی ئەو بوارە و بەشداریكردن لە پرۆسەی بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی كەشوهەوای جیهان وەكوو هەڕەشەیەكی فرەڕەهەند لەسەر وڵاتان.

فەرمانگەی میدیا و زانیاری